Ngắm sông Nho Quế xanh như ngọc dưới chân đèo Mã Pì Lèng

Giữa đại ngàn đá xám Hà Giang, sông Nho Quế hiện lên như dải lụa xanh ngọc bích, uốn lượn dưới chân đèo Mã Pì Lèng, tạo nên một trong những cảnh sắc ngoạn mục nhất vùng cao nguyên đá.

Ẩn mình giữa những vách đá dựng đứng của hẻm vực Tu Sản, Sông Nho Quế (nay thuộc tỉnh Tuyên Quang) từ lâu đã trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp hoang sơ và hùng vĩ của miền cực Bắc. Dòng sông bắt nguồn từ vùng núi Nghiễm Sơn (Vân Nam, Trung Quốc), men theo những triền núi đá vôi hiểm trở để chảy vào Việt Nam, rồi lặng lẽ uốn mình giữa lòng Cao nguyên đá Đồng Văn. Nhìn từ trên cao, Nho Quế chỉ mảnh mai như sợi chỉ xanh mềm mại, nhưng khi đặt chân xuống lòng sông, du khách mới cảm nhận hết sự rộng lớn và chiều sâu choáng ngợp của nó.

Vẻ đẹp của Nho Quế trở nên đặc biệt nhờ sự tương phản mạnh mẽ với khung cảnh xung quanh. Hai bên bờ là những vách đá tai mèo sắc lạnh, cao hơn 800 mét, kéo dài gần 1.700 mét, dựng đứng như bức tường thành khổng lồ. Giữa không gian đá xám sừng sững ấy, dòng nước xanh ngọc bích hiện lên hiền hòa, tĩnh lặng đến lạ, vừa nên thơ vừa gợi cảm giác nhỏ bé của con người trước thiên nhiên vĩ đại. Đứng trên đèo Mã Pì Lèng phóng tầm mắt xuống dưới, nhiều người không khỏi sững sờ khi thấy dòng sông lặng lẽ trôi dưới chân mình, sâu hun hút giữa hẻm vực được mệnh danh là một trong những hẻm vực sâu nhất Đông Nam Á.

Từ năm 2012, khi các nhà máy thủy điện trên sông Nho Quế đi vào hoạt động, một vùng lòng hồ rộng lớn được hình thành, mở ra cơ hội để du khách khám phá Tu Sản theo cách gần gũi hơn. Trải nghiệm được mong chờ nhất là ngồi thuyền máy hoặc chèo kayak xuôi dòng. Chuyến du ngoạn chỉ khoảng 90 phút nhưng đủ để người ta cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp choáng ngợp của thiên nhiên: mặt nước phẳng lặng như gương, vách đá sừng sững vươn thẳng lên bầu trời, tiếng máy thuyền vọng lại giữa hẻm núi tạo nên âm thanh rất riêng của miền đá. Khi ấy, cảm giác “lọt thỏm” giữa không gian khổng lồ khiến mọi lo toan dường như tan biến.

Không chỉ mang giá trị cảnh quan, sông Nho Quế còn gắn bó mật thiết với đời sống người dân địa phương. Nguồn nước ngọt trong lành nuôi dưỡng thủy sản, cung cấp nước sinh hoạt, tưới tiêu cho những thửa ruộng bậc thang hai bên sườn núi. Từ dòng sông này, nước được dẫn vượt hàng trăm mét độ cao để nuôi sống hạt thóc, hạt ngô, rau cải và cả những cánh đồng hoa tam giác mạch đặc trưng của vùng cao nguyên đá. Bên cạnh đó, Nho Quế còn mang lại nguồn năng lượng quý giá với ba nhà máy thủy điện đã được xây dựng.

Khoảng hơn một thập kỷ trở lại đây, du lịch trên sông Nho Quế đã trở thành sinh kế mới cho nhiều hộ dân. Dịch vụ thuyền chở khách ngắm cảnh hẻm vực Tu Sản ngày càng thu hút du khách trong và ngoài nước, với mức giá trải nghiệm khoảng 100.000 đồng mỗi lượt. Chính sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên kỳ vĩ và bàn tay con người đã giúp nơi đây vừa được bảo tồn, vừa được khai thác bền vững.